ยารักษาใจ - ฉบับที่ ๑๐๑

โดย วิลาศินี

มานะ...จุดเริ่มต้นของหายนะ

ธรรมะจากรามเกียรติ์ (ตอน ปราบนนทก)

เชื่อว่าหลายคนที่อ่านธรรมะใกล้ตัว คงมีน้อยคนนักที่ไม่เคยไปวัดพระแก้ว
วัดคู่บ้านคู่เมืองของไทยและเป็นที่ประทับของพระปฏิมากรอันเลื่องชื่อ
แต่คงจะมีไม่มากคนนัก ที่เดินลัดเลาะไปตามระเบียงวัด
เพื่อดื่มด่ำจินตนาการ กับจิตรกรรมฝาผนังที่บอกเล่าวรรณกรรมอันโลดโผน

ภาพจาก http://bit.ly/partee

ใช่ค่ะ วรรณกรรมที่เราจะพูดถึงในวันนี้ คือเรื่องรามเกียรติ์
(รูปที่นำมา อาจไม่ได้สื่อถึงรามเกียรติ์นัก แต่ชอบรูปนี้ เพราะเห็นถึงความตั้งอกตั้งใจ
ของนายช่างรุ่นหลัง ที่พยายามจะบูรณปฏิสังขรณ์จิตรกรรมฝาผนังให้กลับมาชีวิตชีวา
แต่ต้องไม่ให้เนื้องานเดิมขาดตกบกพร่อง -- ดูแล้วก็น่าจะทำได้ยากเหมือนกันนะคะ)

ก่อนอื่นต้องขอให้เครดิตก่อนว่า บทความในวันนี้
ได้รับแรงบันดาลใจมาจาก "รามเกียรติ์ แอนิเมชั่น"
ที่เปิดให้ชมฟรีในโรงภาพยนตร์ เนื่องในวโรกาสเฉลิมพระเกียรติ
สมเด็จพระนางเจ้าฯ พระบรมราชินีนาถ ระหว่างวันที่ ๙-๑๕ ส.ค.ที่ผ่านมา
เนื้อหาถอดความออกมาจากพระราชนิพนธ์แท้ๆ
ในพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช
ภาพของตัวละครที่ออกมาเคลื่อนไหวก็เป็นลายไทยอย่างเดียวกับบนฝาผนังวัดพระแก้ว
ราวกับจิตรกรรมเหล่านั้นกระโดดออกมาจากกำแพงออกมาแสดงโขนให้เราชมเลยทีเดียว : )

(ใครที่พลาดชม ยังสามารถดูย้อนหลังได้ที่นี่ค่ะ
http://bit.ly/ramakein1 และ http://bit.ly/ramakein2)

เนื้อหาในแอนิเมชั่นตอนนี้ สื่อถึงธรรมะแห่งราชาได้อย่างสมบูรณ์แบบแล้ว
เนื้อหาในบทความยารักษาใจ จึงขอแตกแขนงออกไปในอีกด้านหนึ่ง
วันนี้เราจะมาพูดถึง หายนะแห่งมานะ กันค่ะ

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

ยักษ์กายสีเขียว สิบพักตร์ ยี่สิบกร ปากแสยะ ตาโพลง
เป็นจ้าวกรุงลงกา นามว่าท้าวทศกัณฐ์ผู้นี้
มีชื่อเสียงเลื่องลือในความดุร้าย และมีฤทธานุภาพมหาศาล
ผู้เหิมเกริมลักพานางสีดาชายาของพระรามมาไว้ในเมืองตน
จนทำให้เกิดศึกชิงนาง ที่กลืนกินชีวิตของมนุษย์ ลิง และโดยเฉพาะยักษ์
ให้ล้มตายระเนระนาดแทบจะล้างเผ่าพันธุ์ ใครจะรู้บ้างว่า
ศึกนี้ไม่ได้เกิดจากยักษ์ ลิง หรือมนุษย์
แต่มีที่มาจากคำเดียวสั้นๆ

"มานะ"
เชื่อไหมคะ? อย่าเพิ่งเชื่อค่ะ ต้องลองพิสูจน์ด้วยตัวเองก่อน : )

มานะที่จะกล่าวนี้ ไม่ใช่เรื่องของมานะพยายามในภาษาไทย
ที่หมายถึงความพยายาม ความตั้งใจแต่อย่างใด
แต่หมายถึง มานะ ในสังโยชน์ ๑๐ ประการ อันเป็นกิเลสที่ผูกมัดใจสัตว์ไว้กับทุกข์
มานะในที่นี้หมายถึงความถือตัว ถือตน ทะนงตน ว่าตนดีกว่าเขาเหนือกว่าเขา 
เสมอเขา หรือแม้แต่ด้อยกว่าเขา

ทีนี้ก็ลองมาดูกันว่า ตัวละครในรามเกียรติ์ ตอน ปราบนนทก
เขามีมานะประเภทไหนกันบ้างนะคะ

เริ่มจากตัวนนทก ที่มีมานะประเภทเห็นว่าตนเองด้อยกว่าเทวดาทั้งหลาย
นนทกเป็นนายทวารรับใช้พระอิศวร คอยล้างเท้าให้เหล่าเทวดาที่มาเข้าเฝ้า
ดังคำบรรยายตอนหนึ่งว่า

ข้อนี้ถ้านนทกเพียงรู้ทันความน้อยเนื้อต่ำใจของตน
และเข้าไปกราบทูลพระอิศวรตามความจริง ว่าตนถูกกลั่นแกล้ง
พระอิศวรอาจจัดการไปตามเหตุอันควร แต่นนทกไม่พึงใจกับการแก้ไขตามระบบ
ได้ร่ำร้องหาสิทธิพิเศษคือขอนิ้วเพชร ที่ชี้ไปที่ใคร คนนั้นก็ม้วยมรณาในทันที

นนทกนี้ แม้หัวจะล้าน และน้อยเนื้อต่ำใจเพียงไร
ก็ยังหาถ้อยคำที่ฟังรื่นหูและน่าประทานพรให้
พระอิศวรจึงประสิทธิ์ประสาทนิ้วเพชรให้กับนนทกในทันที

แต่ครั้นเมื่อมีนิ้วเพชรแล้ว แทนที่จะเก็บไว้ใช้ยามจำเป็น
เพื่อป้องกันตัว เพื่อจะได้รองเบื้องบาทาพระอิศวรตลอดไป
นนทกหาได้ทำเช่นที่ออกปากไว้ไม่ กลับใช้นิ้วเพชรไปแก้แค้น
และชี้เทวดาให้ล้มตายเป็นว่าเล่น เหล่าเทวดาที่เหลืออยู่ก็กรูกันไปฟ้องพระอิศวร

นี่ก็เป็นมานะของเหล่าเทวดาประการหนึ่ง คือถึงแม้จะประกอบด้วยคุณงามความดี
มีผลบุญให้เสวยสุขอยู่บนสวรรค์ชั้นฟ้า ก็ยังถือว่าตนต่างจากเทวดาในชั้นด้อยกว่า
คอยดูถูกคอยระรานโดยไม่คำนึงถึงจิตใจของผู้ถูกกระทำ ครั้นพอเข้าตาจนขึ้นมาบ้าง
ก็ร้อนถึงพระอิศวรที่จะต้องถูกกดดันจากปวงเหล่าเทวดาทั้งหลายอีก
พระอิศวรจึงได้ทรงมีบัญชาให้พระนารายณ์ไปปราบนนทกผู้เหิมเกริมและอหังการ์
พระนารายณ์ค่อยๆเบิกพระเนตรขึ้นมาจากนิทราที่หลับไหล
แปลงกายลงไปเป็นนางอัปสร ลงไปยั่วยวนกรีดกรายให้นนทกสะทกสะท้าน
ร้องไต่ถามว่าทำประการใดจึงจะผูกไมตรีกับนางได้
นางฟ้าแปลงกายก็ร้องตอบ

เอากับเธอสิ ริจะคบกับนางรำ ต้องรำตามนางให้ได้ คุ้นๆไหมคะ
บางคนเอาธรรมะมาบังหน้า เพื่อจะได้เข้าถึงตัวหญิงสาวที่หมายปองได้โดยง่าย
ด้วยชะล่าใจว่า รำ(ปฏิบัติธรรม)ตามก็ได้ จะซักแค่ไหนกันเชียว เหมือนนนทกในตอนนี้

ครั้นแล้วก็พากันรำด้วยกันทุกท่วงท่า ไม่ว่าจะเป็นเทพพนม พรหมสี่หน้า
สอดสร้อยมาลา กวางเดิน หงส์บิน กินรินเลียบถ้ำอำไพ
ไปจนกระทั่งถึงท่านาคาม้วนหาง นางก็ชี้นิ้วมาที่ขา
นนทกชี้ตาม นิ้วเพชรชี้ตรงถูกขาหักล้มลง นางฟ้าก็กลายเป็นองค์นารายณ์
เงื้อง่าอาวุธหมายจะปลิดชีวิตนนทกในบัดนั้น


ภาพจาก http://bit.ly/cVKrK2

นนทกเสียท่าให้กับพระนารายณ์ ก็ร้องถามไปว่าตนนี้มีความผิดอะไร
พระนารายณ์ตอบว่านนทกโอหังนัก ไม่เกรงเดชของพระอิศวร ไปฆ่าเหล่าเทวดา
พระนารายณ์แม้จะคิดเมตตาแต่ก็ไม่อาจไว้ชีวิตได้ นนทกร้องเพ้ยตอบไป

วาจาที่นนทกกล่าวนี้ ฉุดกระชากลากเอามานะของพระนารายณ์
ออกมาจนท่วมท้นล้นสามโลก ทรงตรัสผรุสวาทออกมาด้วยความพิโรธ

ข้อนี้คือมานะของพระนารายณ์ ที่ทะนงตนว่าเหนือกว่าในทุกทาง
จึงเปล่งวาจาสัตย์อันมิอาจเปลี่ยนแปลงได้ออกมา
เมื่อหัวของนนทกหลุดจากบ่าแล้วก็จุติไปเป็นทศกัณฐ์
ศึกสามภพ สยบทั้งบนดิน บนฟ้า ใต้บาดาล
ให้ล้วนเกลื่อนกลาดไปด้วยศพของนับล้านชีวิต ก็อุบัติขึ้นในกาลนั้น.

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

กลับมาที่สถานการณ์ปัจจุบัน

หากคำพูดของพ่อแม่ครูบาอาจารย์เปรียบได้กับพรที่พระอิศวรประทานให้
ชี้ไปทางไหน ก็ฆ่าอีกฝ่ายให้ตายได้ในทางนั้น
คนที่นำคำพูดของครูบาอาจารย์ไปเที่ยวประหัตประหารผู้อื่น
ก็ไม่ต่างอะไรกับนนทกที่อหังการ์ยกตัวเองขึ้นมาตัดสินชีวิตศัตรูคู่อาฆาตฉันนั้น

หรือจะคิดว่าตัวเองเป็นพระนารายณ์ที่กำลังออกมาปราบอธรรม
แต่เทพผู้สูงส่งก็ยังพลาดท่าเสียทีให้กับมานะในใจตน จนทำเรื่องให้บานปลายยืดเยื้อ
คนธรรมดากิเลสเต็มหัวใจอย่างเราจะไม่พลาดท่า แน่ละหรือ?

ตีวงให้แคบเข้า แล้วบอกเฉพาะฆราวาสที่อยู่ในใจกลางรอยร้าว
ของวงการกรรมฐานที่บรรยากาศยังคงคุกรุ่นในเวลานี้

มารักษาใจให้รู้เท่าทันมานะ แล้วต่างฝ่ายต่างทำหน้าที่ของตนกันดีกว่านะคะ
ก่อนที่ท่านนักปฏิบัติธรรมผู้แกล้วกล้าทั้งหลาย จะกระทำตนให้ยากลำบาก
แล้วยังชักพาคนรอบตัวให้รบรากันเองในหมู่ชาวพุทธ อย่างไม่ยุติ ไม่มีจบสิ้น

เชื่อหรือไม่เชื่อ บทความนี้ ก็นำเรียนมาเพื่อโปรดพิจารณา
ถึงการบรรเทาหายนะที่ยังพอป้องกันได้เท่านั้นค่ะ
มิได้ประสงค์จะโจมตีหรือเข้าข้างฝ่ายหนึ่งฝ่ายใดเลย

สุดท้ายนี้

ขอพระบารมีขององค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าทุกพระองค์
พระบารมีของพระปัจเจกพุทธเจ้า พระอรหันต์เจ้าผู้เลิศคุณทั้งหลาย
พระวินัยอันเป็นแบบแผน พระธรรมอันฉ่ำเย็น และสงฆ์สาวกผู้ปฏิบัติชอบ
โปรดได้ปกปักรักษา พุทธศาสนิกชนใต้ร่มเงาของพระพุทธศาสนา
ให้สุข สงบ และอยู่เย็น ให้ผู้ภาวนาได้พากเพียรซักฟอกกิเลสของตน
แล้วข้ามภพข้ามชาติไปได้ด้วยความอยู่รอดปลอดภัยด้วยเทอญ