ดังตฤณวิสัชนา ฉบับเปิดกรุ - ฉบับที่ ๙๘

ถาม - อนิจจสัญญาและอนัตตสัญญาแปลว่าอะไรคะ ช่วยยกตัวอย่างให้ด้วยค่ะ

ปกติสังสารสัตว์จะมีสัญญาวิปลาส
เห็นสิ่งไม่เที่ยงเป็นสิ่งที่เที่ยง
เห็นสิ่งที่ไม่ใช่ตัวตนว่าเป็นตัวตน
มีจิตวิญญาณชั้นสูงระดับมนุษย์ขึ้นมา
จึงสามารถใช้ปัญญาพิจารณาเห็นไตรลักษณ์ในสภาวธรรมที่เกิดขึ้นเฉพาะหน้า
ล้างสัญญาวิปลาสออกไปได้
เห็นสิ่งไม่เที่ยงว่าไม่เที่ยง
เห็นสิ่งไม่ใช่ตัวตนว่าไม่ใช่ตัวตน

อนิจจสัญญาคือการที่จิตมีอาการจับรู้สภาวธรรม ที่เข้ากระทบต่างๆ
ว่าล้วนแล้วแต่มีความเปลี่ยนแปลงเป็นธรรมดา
ไม่เกิดความรู้สึกว่าสิ่งนี้แข้นแข็ง มีสภาพคงทนถาวร
ไม่เกิดความรู้สึกว่าความคิดนี้ของเราต่อเนื่อง มีตัวตนยืนยาว
แต่เห็นตามจริงเดี๋ยวนั้นว่า ผัสสะที่กำลังปรากฏล้วนเป็นอนิจจัง
(คือไม่ได้มุ่งไปดูอนิจจังของวัตถุ แต่ดูอนิจจังของผัสสะ
ถ้าเทียบดูในมหาสติสูตรก็คืออายตนบรรพ)

อนิจจสัญญาแบ่งออกเป็นสองระดับ
ระดับแรกเพราะนึกคิดใคร่ครวญเอา
จึงเห็นว่าทั้งหลายทั้งปวงเป็นอนิจจัง
อีกนัยหนึ่งเป็นปัญญาระดับจินตนาการ
ระดับที่สองเพราะจิตรวมแล้ว ตั้งแต่ระดับขณิกสมาธิขึ้นไป
เห็นแจ้งขณะที่ผัสสะเกิดขึ้น ตั้งอยู่ และดับไป
ทนอยู่ไม่ได้ อย่างนี้เป็นอนิจจสัญญาแท้
เป็นปัญญาระดับภาวนา

อย่างไรก็ตามปัญญาทั้งสองระดับอาจจุดชนวนมรรคผลได้
ถ้าหากบำเพ็ญบารมีมาเพียงพอ

ส่วนอนัตตสัญญาก็แบ่งออกเป็นหลายชั้น
เช่น ใคร่ครวญเอาว่าตัวตนนั้น
ก็เหมือนแก่นกล้วย พยายามปอกทีละชั้นจนไม่เหลืออะไรเลย
หาแก่นไม่เจอ ก็นับว่าได้อนัตตสัญญา
หรือในระดับภาวนา เมื่อสักแต่เห็นผัสสะกระทบจิตทั้งหลาย
ล้วนมีแต่ดับไป ดับไป ดับไป
เห็นจังหวะที่ดับไปเป็นสัญลักษณ์ของอนัตตา
ก็เกิดอนัตตสัญญาได้
หรือพิจารณาเห็นออกมาจากภายใน
ว่ากายนี้สักแต่เป็นธาตุแข็ง ธาตุร้อน
ก็เกิดอนัตตสัญญาได้อีก
มีสารพัดทางที่จะเกิดอนัตตสัญญาครับ

สรุปคืออนิจจสัญญาและอนัตตสัญญา
เป็นสิ่งที่ล้างสัญญาวิปลาสได้
ทำให้จิตเห็นสภาวธรรมตามจริง
หมดจากอุปาทานยึดถือทั้งหลายทั้งปวงเป็นตัวตน
จุดชนวนมรรคผลนิพพานดับทุกข์ได้สนิทถาวร
ถ้าหมั่นเจริญให้มากให้เป็นปกติครับ

http://www.larndham.net/cgi-bin/kratoo.pl/000190.htm