ดังตฤณวิสัชชนา ฉบับเปิดกรุ - ฉบับที่ ๔๕๒

 ดังตฤณวิสัชนา ฉบับเปิดกรุ ฉบับที่ ๔๕๒

มีนาคม ๒๕๖๗

มักพูดแล้วหลงประเด็น จะมีวิธีแก้ไขได้อย่างไร

ถาม – ผมทำงานที่ต้องใช้ความคิดมาก แล้วเวลาต้องพูดก็มักจะหลงประเด็นบ่อยๆ
มีอาการสมองตื้อ คิดไม่ออกไปเฉยๆ เลยครับ แบบนี้จะแก้ไขได้อย่างไร

ตอบ - ในการที่จะเอาเรื่องของการเจริญสติมาช่วยตรงนี้
ผมให้คุณตั้งข้อสังเกตตัวเองง่ายๆ เลยว่า ณ จุดที่คุณรู้สึกว่าติดขัด
หรือว่ามันมีเบรนบล็อก (brain block) อยู่ อะไรก็แล้วแต่เนี่ย
มันมีสภาพที่คิดไม่ออกหรือว่ามันมีสภาพที่ทื่อๆ ไป
หรือว่ามีสภาพที่เหมือนกับถูกหยุดอยู่ด้วยอะไรบางอย่าง
อย่าไปพยายามฝืนมัน
แล้วก็อย่าไปพยายามที่จะคิดว่าจะเอาอย่างไรกับมันดี
แต่สังเกตตรงนั้นให้ออกก่อนว่าอาการหยุด อาการทื่อ
อาการนิ่งแบบไม่สามารถไปตรงไหนได้เนี่ย
มันมีภาวะหนึ่งให้รับรู้ได้

มันคล้ายๆ กับอาการฟรีซ (freeze) ของคอมพิวเตอร์
มันยังเหมือนกับหน้าจอยังฉายอะไรอยู่
เหมือนกับคุณยังรู้สึกได้ว่าตัวเรากำลังทำอะไรอยู่
แต่ว่ามันไม่ทำงาน มันเหมือนกับแฮ้ง (hang) ไป เครื่องแฮ้งไป
อาการแฮ้งตรงนั้นเนี่ย ถ้าเรารู้เข้าไปบ่อยๆ ว่าตรงนี้เริ่มหยุดแล้ว
เริ่มมีอาการเหมือนกับไม่วิ่งแล้ว ไม่รัน (run) แล้ว
พอดูไป พอดูไปแล้วเนี่ยมันเหมือนกับจะไม่เกิดอะไรขึ้น
แต่พอรู้บ่อยๆ พอเริ่มมีอาการหยุดเนี่ย
มันจะมีอาการคลายตัวเร็วขึ้นจากอาการบล็อก (block) ตรงนั้น

เข้าใจที่ผมพูดใช่ไหม
คือไม่ได้พยายามให้แก้ไขแบบเป็นขั้นเป็นตอน
หรือว่ามีเทคนิคอะไรขึ้นมาเป็นพิเศษ
เพราะว่าเทคนิคมันมีสารพัดแบบ
อย่างเช่นพูดให้เร็วขึ้น อันนี้ทดลองดูก็ได้นะ
แต่ผมอยากจะเอาตรงนี้ก่อนว่าคุณเห็นอาการบล็อกบ่อยเข้า
ช่วงของอาการบล็อกตรงนั้นมันจะสั้นลง
มันจะแคบลง มันจะหายไปเร็วขึ้น
แต่ถ้าคุณยิ่งไปคิดหรือว่ากังวลใจกับอาการบล็อกตรงนั้น
แล้วก็ "เราเริ่มแก่ตัวหรือยัง" "นี่คล้ายๆ จะเป็นอัลไซเมอร์หรือเปล่า"
ยิ่งคุณไปกังวลมากเท่าไหร่นะ ความกังวลตรงนั้นจะยิ่งไปเกาะ
แล้วก็ไปรักษาอาการบล็อกตรงนั้นให้มันนานขึ้น

แต่ถ้าคุณไม่สนใจมัน ไม่รู้ไม่ชี้ ทำเป็นเฉยๆ
แล้วก็ เออ มันบล็อก มันมีอาการเหมือนคล้ายๆ หยุด
แล้วก็สมองไม่ทำงาน หน้าตามันเป็นแบบนี้
พอเห็นไปเรื่อยๆ เนี่ย อาการตรงนั้นมันจะแคบลง
มันยังเกิดขึ้นแต่มันจะแคบลง อันนี้เป็นวิธีของการเจริญสติ

แต่วิธีที่มันจะใช้ได้ผลอีกตัวหนึ่งก็คือให้พูดเร็วขึ้น
ในช่วงที่คุณรู้ตัวว่าเรื่องนั้นมันอาจจะหลงประเด็นได้ง่ายๆ
ลองพูดให้มันเร็ว คือไปฝึก ฝึกที่จะพูดเร็วแล้วชัดถ้อยชัดคำ
พูดให้ถูกต้อง พูดให้มันจบประโยค
คนที่พูดไปพูดมาแล้วหลงประเด็น บางทีที่มีอาการเบรนบล็อกขึ้นมา
มันเป็นเพราะว่าระบบความคิดในการถ่ายทอดคำพูดเนี่ยมันสะดุด
เหมือนกับพูดไปพูดมาแล้วคำพูดเนี่ยมันไปบล็อก ไปบล็อกคำต่อไป
คือมันพูดช้าเกินไป หรือว่าพูดไม่ชัด
หรือว่าพูดแล้วมันพูดไม่จบอย่างที่ต้องการ
คำพูดที่มันมีความบกพร่องตรงนั้น มันจะไปบล็อกคำพูดต่อไป

ทีนี้พอเราสั่งสมอาการบล็อกตรงนี้ไปมากๆ
จะรู้สึกเหมือนกับว่าพูดไปแล้วทุกครั้งต้องมีจุดหยุด ทุกครั้งต้องมีจุดติดขัด
ลองซ้อมใหม่ พูดเร็วขึ้น สปีด (speed) เร็วขึ้นนิดหนึ่ง
แล้วพูดให้จบ ตั้งใจพูดให้จบประโยค พูดสั้นๆ อย่าพูดยาว
ไปหัดพูดในแบบที่ว่าเราเรียบเรียงความคิดไว้ในหัว
แล้วจำได้ว่าเราจะเอาบล๊อกแค่นี้ สั้นๆ แค่นี้ ไม่เอายาวไปกว่านั้น
พูดจบแล้วอย่ารีบพูดต่อ คือให้มันมีจังหวะหยุดของเราเอง
คืออันนี้พูดง่ายๆ ว่าเราหยุดอย่างมีคอนโทรล (control) ของตัวเองแล้ว
ที่คุณว่ามาเนี่ยคือหยุดโดยที่เราไม่มีส่วนเข้าไปคอนโทรลด้วย
นึกออกใช่ไหม คืออยู่ๆ มันหยุดของมันเอง
แต่อันนี้เรามีจังหวะหยุดของเราเอง
ตรงนี้แหละเป็นจังหวะของการตั้งหลัก ตั้งสติที่จะพูดประโยคต่อไป

ถ้าเปรียบเทียบในสติปัฏฐาน
มันก็คือตรงที่พระพุทธเจ้าสอนในสัมปชัญญบรรพ
ท่านสอนว่าเมื่อพูดอยู่ให้รู้ว่าพูดอยู่ เมื่อหยุดพูดรู้ว่าหยุดพูด
ตรงนี้ถ้าใครเข้าใจได้นะ จะเป็นคนที่พูดได้โดยไม่หลวงประเด็น
แล้วก็พูดได้อย่างมีสติ มีความชัดเจน