ดังตฤณวิสัชชนา ฉบับเปิดกรุ - ฉบับที่ ๔๓๒

 ดังตฤณวิสัชนา ฉบับเปิดกรุ ฉบับที่ ๔๓๒

มิถุนายน ๒๔๖๖

เหตุใดเวลาที่นั่งสมาธิจึงมักมีอาการตกภวังค์

ถาม (๑) – เวลาที่ดิฉันนั่งสมาธิมักมีอาการตกภวังค์ เกิดจากสาเหตุใดคะ

ตอบ (๑) – มันคือธรรมชาติ มันคือธรรมดาของจิตที่ยังมีกำลังอ่อนอยู่
ถ้ากำลังสมาธิที่มันอ่อนอยู่ แล้วเราไปพยายามที่จะทำให้มันตั้งมั่นขึ้นมา
มันจะเหนื่อยแล้วถึงจุดนึงมันหมดแรง ตอนหมดแรงเนี่ยมันก็จะแป้ก
มันจะเหมือนกับฮวบลงไป ตกฮวบลงไป
ลักษณะของภวังค์ที่มันไม่ฟื้นตื่นขึ้นมา
อันนั้นเรียกว่าการตกภวังค์แบบหลับ
แต่ว่าถ้าเรามีสมาธิมากพอ มีกำลังมากพอ
มันจะตกภวังค์อีกแบบหนึ่ง เรียกว่าเป็นภวังค์สมาธิไม่ใช่ภวังค์หลับ

ภวังค์สมาธิเป็นอย่างไร
มันจะตกฮวบลงไปแล้วเหมือนกับจิตคว่ำลงไป
แล้วก็หงายตื่นขึ้นมา เปิดกว้างเปิดแผ่ออกมา
กลายเป็นสมาธิอีกแบบหนึ่ง
นั่นแหละเป็นการที่เปลี่ยนผ่าน
จากจิตแบบฟุ้งซ่าน จิตแบบคิดนึกให้เป็นจิตที่เป็นสมาธิขึ้นมา
ก่อนที่จิตแบบฟุ้งซ่านจะกลายเป็นสมาธิ มันจะมีหลุมอากาศอยู่เสมอ
ขึ้นอยู่กับว่าหลุมอากาศนั้นจะลึกหรือว่าตื้น
ถ้าทำมาจนชำนาญแล้วหลุมอากาศจะตื้น
คือมันตกวุบนิดเดียวแล้วก็พลิกหงายขึ้นเป็นสมาธิ
แต่ถ้าหากว่าเป็นมือใหม่ๆ มันจะลงลึกหน่อย ลงลึกวูบลงไป
แล้วก็ตื่นขึ้นมาแบบไม่รู้เหนือรู้ใต้เป็นสมาธิ

แต่ถ้าวูบหลับไปเลย อันนั้นเป็นภวังค์หลับไม่ใช่ภวังค์สมาธิ
ถึงแม้ว่าเราจะอยู่ในท่านั่งสมาธิก็ตาม
มันก็ไม่ได้หมายความว่าภวังค์มันจะต้องเป็นภวังค์สมาธิ
ขึ้นอยู่กับความเชี่ยวชาญ ขึ้นอยู่กับกำลังของสมาธิที่สะสมมา

……………………………………………………………………

ถาม (๒) – ดิฉันสังเกตว่าเวลาที่นั่งสมาธิ ถึงแม้จะนอนดึก
แต่ตื่นเช้ามากลับสดชื่นเหมือนนอนเต็มอิ่มมาก สิ่งนี้เกิดจากอะไรคะ

ตอบ (๒) - อันนี้ถ้าอธิบายเป็นวิทยาศาสตร์
ก็คือสมองอยู่ในภาวะที่มันพักเต็มที่
พักเต็มที่โดยนิยามทางวิทยาศาสตร์หมายความว่าอย่างไร
หมายความว่าคลื่นสมองย่านต่ำ ย่านสปีดต่ำมันเด่นขึ้นมากว่าย่านอื่นๆ
แล้วก็รูปแบบของคลื่นสมองทุกย่านมันมีความเป็นระเบียบ
มันเหมือนกับวงออร์เคสตรา (orchestra)
ที่เครื่องดนตรีทุกชิ้นมันเล่นกันได้อย่างกลมกลืน ไพเราะ สมูท (smooth)
อันนี้มันเลยเหมือนกับพอสมองเข้าที่ คือทำสมาธิแล้วสมองเข้าที่
สมองมันก็สั่งร่างกายทุกส่วนให้อยู่ในภาวะสมดุลตามมันไปด้วย
ก็เลยเกิดการสะสม เกิดการรีชาร์จ (recharge) เกิดการสะสมพลังใหม่
ในแบบที่ทำให้ทุกส่วนทุกภาวะในร่างกาย
ทุกองคาพยพมันมีความปลอดโปร่ง

ความปลอดโปร่งนี้แหละที่คุณจะรู้สึกได้
ตอนตื่นนอนขึ้นมาอย่างสดชื่นเต็มอิ่มนะครับ
มันมีการหลั่งสารดีๆ ออกมา
มันมีสภาวะกล้ามเนื้อที่เข้าที่เข้าทาง ทุกอย่างดีหมด
โดยเฉพาะอย่างยิ่งสภาวะของจิตที่มันเป็นกุศลมากๆ
มันจะทำให้ความคิดฟุ้งซ่านมันหายไปหมดเลย
มีแต่ความตื่นเต็มในความเป็นกุศลจิต