ดังตฤณวิสัชนา ฉบับเปิดกรุ - ฉบับที่ ๒๖๗

เมื่อทำสมาธิแล้วมักเกิดความร้อนในร่างกายมากขึ้น ควรทำอย่างไร

ถาม – มีปัญหาเกี่ยวกับธาตุไฟที่ออกมาจากร่างกายค่ะ
ในตอนที่นั่งสมาธิและสวดมนต์ก็จะมีความร้อนขึ้นมามาก
ในการใช้ชีวิตประจำวัน ถ้าทำอะไรอย่างเป็นสมาธิ ก็จะเกิดความร้อนขึ้นมา
เช่น นั่งทำงานแล้วเกิดความร้อนจากมือสู่วัตถุ
แบบนี้ควรจะทำอย่างไรดีคะ

ตอบ - ตัวธาตุไฟหรือว่าความร้อนที่มันออกมาจากร่างกายนะครับ
โดยเฉพาะอย่างยิ่งเวลาที่เป็นสมาธิ
ก็บางทีคุณก็อาจจะลืมไปนะ
ผมก็เคยบอกว่าตัวธาตุไฟเนี่ย ถ้าหากว่าปรากฏนะ
พระพุทธเจ้าท่านก็แนะนำให้ดูโดยความเป็นของไม่เที่ยง
ดูโดยความเป็นส่วนประกอบ
องค์ประกอบอย่างหนึ่งของร่างกาย ของความรู้สึกในตัวตน
คือปกติเนี่ยไออุ่นมันก็อยู่ส่วนไออุ่น ธาตุร้อนมันก็อยู่ส่วนของธาตุร้อน
ไม่แตกต่างจากแสงแดด ไม่แตกต่างจากไอร้อนที่มาจากตู้อบ เตาอบ อะไรแบบนี้
ไม่แตกต่างกันโดยเนื้อหา
มันเป็นธาตุไฟ มันมีความร้อน มันแผ่ความร้อนเหมือนๆ กัน
แต่เนื่องจากมันมาแผ่อยู่ในร่างกายนี้ มันมาอยู่ในตัวนี้
ก็เลยทำให้มีการปรุงแต่งจิตไป ยึดมั่นถือมั่นว่าเป็นตัวเราร้อนนะ

แต่ถ้าหากว่าเราเจริญสติมา
แล้วก็สามารถที่จะเห็นนะว่าร่างกายปรากฏเป็นอิริยาบถต่างๆ
จะเป็นยืน เดิน นั่ง นอน แล้วก็ในอิริยาบถนั้นๆ มีไออุ่นอยู่ต่างระดับกัน
ไม่ว่าจะเป็นนั่งสมาธิ แล้วก็มีความร้อนขึ้นมามาก
หรือว่านั่งทำงานแล้วเกิดความร้อนจากมือสู่วัตถุ
อะไรต่างๆ ที่คุณประสบมานะครับ
อันนั้นก็เป็นความร้อนในแบบที่พระพุทธเจ้าท่านให้ดูนั่นแหละ ว่าสักแต่เป็นธาตุไฟ
ธาตุไฟมันปรากฏอย่างไร มันปรากฏเป็นความร้อนให้เรารู้สึกได้
และความร้อนที่อยู่ในอิริยาบถหนึ่งๆ นะ
มันปรุงแต่งให้เราเกิดความรู้สึกขึ้นมาว่า
ร่างกายของเรากำลังมีความร้อน ตัวเรากำลังร้อน

ถ้าหากว่าเรามองว่านั่นเป็นธาตุไฟกำลังแสดงความร้อน
ไม่รู้สึกว่าตัวเรากำลังร้อน
มันก็จะสักเป็นแต่ธาตุไฟกำลังแสดงตัวเองให้เราดูเฉยๆ
ไม่ได้มีความน่าเดือดเนื้อร้อนใจอะไร
แล้วในที่สุดเนี่ย ถ้าหากว่าจิตไม่มีการปรุงแต่งเป็นความเดือดร้อน
ไม่มีการปรุงแต่งเป็นความกลัว หรือว่าเป็นความรู้สึกไม่ดีอย่างใดๆ
ในที่สุดธาตุไฟ มันก็จะแสดงความไม่เที่ยงให้เราเห็น

ไออุ่นหรือว่าธาตุไฟเนี่ย
ลักษณะของมันเนี่ยมีความผันผวน ไม่แตกต่างจากลมหายใจ
ลมหายใจเนี่ย มันเข้ามาแล้วก็ออกไป
ส่วนไออุ่น ไอร้อนนะ มันก็มีความร้อนมากบ้าง มันมีความร้อนน้อยลงบ้างนะ
เพียงแต่ว่าจะไม่ได้เกิดขึ้นถี่ๆ แต่เราสามารถสังเกตได้
อย่างเวลาที่เราเกิดความตื่นเต้น
ในคนทั่วไปเนี่ยไออุ่นมันก็จะเกิดขึ้นมากเป็นพิเศษ
มีความรู้สึกเหมือนกับว่าตัวร้อน
มีความรู้สึกเหมือนกับบางทีเนี่ย ตื่นเต้นมากๆ ราวกับจะเป็นไข้ขึ้นมา
ถ้าหากสังเกตอยู่อย่างนั้นว่าความร้อนเนี่ย
เดี๋ยวมันก็มาก เดี๋ยวมันก็น้อย ไม่เที่ยง
แล้วก็เกิดความรู้สึกขึ้นมาว่ามันไม่ได้มีเนื้อหาแตกต่างจากธรรมชาติรอบตัวนะ
ที่เป็นไอแดด ที่เป็นความร้อนจากแหล่งกำเนิดความร้อนอื่นๆ นะ
เราก็จะค่อยๆ เห็นว่ากายสักแต่เป็นธาตุ
สักแต่เป็นที่ประชุมประกอบกันของดิน น้ำ ไฟ ลม นะครับ