ดังตฤณวิสัชนา ฉบับเปิดกรุ - ฉบับที่ ๒๓๘

จะฝึกรู้ลมหายใจอย่างถูกต้องได้อย่างไร

ถาม – ในการฝึกรู้ลมหายใจเข้าออกนั้น
ควรปฏิบัติอย่างไรจึงจะไม่รู้สึกเหมือนเป็นการบริกรรมครับ

ตอบ - วิธีง่ายที่สุดนะก็คือให้อยู่กับลมหายใจในระหว่างวัน
ฝึกแบบที่เราจะเอาเบสิกก่อน
การฝึกแบบเอาเบสิกเนี่ยนะ คือการไม่หลับตา
แล้วก็เหมือนกับรู้ไปธรรมดาๆ เนี่ยแหละ
ว่านี่กำลังหายใจเข้าหรือหายใจออกอยู่ ท้องมันพองอยู่หรือว่าท้องมันยุบอยู่
เอาตามจริง เอาตามเนื้อผ้า เอาตามที่มันปรากฏอยู่ โดยลักษณะเฉพาะของเรานี่แหละ
ถ้าหากว่าเราสามารถรับรู้ในระหว่างวัน
ได้ว่านี่กำลังหายใจเข้า นี่กำลังหายใจออก อยู่ได้เรื่อยๆ นะ
จนเกิดความรู้สึกว่าเราชินที่จะรู้สึกขึ้นมาเอง
ว่านี่กำลังหายใจเข้านี่กำลังหายใจออก
มันก็จะค่อยๆ เห็นขึ้นมาในลักษณะปลีกย่อย
เช่นว่าครั้งนี้หายใจยาว เพราะว่าร่างกายมันต้องการลมมากกว่าเมื่อครู่นี้
ครั้งนี้หายใจสั้นลงเพราะว่ารู้สึกในอกมันอัดเต็มแล้ว
มันเหมือนกับลมมันเข้าไปอัดแน่น ไม่มีพื้นที่ใหม่ให้กับลมระลอกอื่น

มันจะเห็นไปเรื่อยๆ โดยที่เรายังไม่ต้องตั้งใจให้มันเป็นสมาธิ
หรือว่ามีความสงบอะไรขึ้นมาทันทีทันใดหรอก
แต่พอสะสมเบสิกของการรู้สึกถึงลมหายใจในระหว่างวันไปเรื่อยๆ แล้ว
มันจะมีผลใหญ่หลวงเลยตอนที่เรานั่งสมาธิเป็นเรื่องเป็นราว
มาหลับตานะ มาอยู่ในห้องพระ อยู่หน้าโต๊ะหมู่บูชา หรือว่าจะทำในห้องนอนก็แล้วแต่
เราจะไม่รู้สึกเลยว่านี่เป็นการบริกรรม นี่เป็นการนั่งสมาธิ
นี่เป็นการทำอะไรที่ผิดแปลกเป็นพิเศษ
เพราะเราชินแล้วกับการเห็นลมหายใจที่เข้าออกตามปกติ

เวลาที่พระพุทธเจ้าสอนอานาปานสตินะ ท่านย้ำคำนี้มากๆ เลย
ตอนที่ท่านสอนสติปัฏฐาน ๔ ท่านจะย้ำคำนี้
ว่าดูตามที่มันปรากฏอยู่เป็นปกตินั่นแหละ
ที่มันกำลังปรากฏให้ดูตามปกตินั่นแหละ
ไม่ต้องไปพยายามทำอะไรให้มันพิเศษขึ้นมา
อย่างคนไทยบางทีไปสอนเรื่องว่าให้บริกรรมกำกับ หรือว่านับหนึ่งสองสาม
หรือว่าดูว่ากระทบกับจะงอยจมูกที่ไหน โพรงจมูกตอนไหน ตรงไหนอะไรต่างๆ
มันเลยเกิดการสังเกตมากเกินไป ตั้งใจสังเกตมากเกินไป
กลายเป็นการเพ่งให้ใจเนี่ยไปรับรู้อยู่ในจุดแคบๆ ที่มีการสืบคำสอนกันมา
ซึ่งบางทีบางคนบังเอิญตั้งจิตไว้ถูก จิตอยู่ที่อิริยาบถก่อน
มันก็อาจจะประสบความสำเร็จ
แต่ส่วนใหญ่เนี่ยมันจะพุ่งเป้าไปแคบๆ เล็กๆ
แต่ทีนี้ถ้าเราใช้การสังเกตลมหายใจในระหว่างวันเนี่ย
จิตมันจะไม่แคบ เพราะมันจะรู้สึกถึงลมหายใจตามปกติไป