เพื่อนธรรมจารี - ฉบับที่ ๓๘๕

 งดงาม

  This email address is being protected from spambots. You need JavaScript enabled to view it.

วิเวก ๓ 

ในช่วงนี้สถานการณ์การแพร่ระบาดไวรัสโควิด-19 ก็ยังรุนแรงอยู่นะครับ
ซึ่งคลัสเตอร์ที่แพร่ระบาดได้ง่ายในช่วงนี้ก็คือในการแพร่ระบาดในบ้าน
เพราะว่าโดยปกติแล้วคนในบ้านจะไม่ระมัดระวังกันเอง
โดยอยู่ในบ้านก็จะไม่รักษาระยะห่าง และไม่ใส่หน้ากากอนามัย
และก็กินข้าวด้วยกัน ทำกิจกรรมต่าง ๆ ด้วยกัน ทำให้ติดเชื้อกันได้ง่าย

สำหรับคนในบ้านนี้ หากทุกคนอยู่ในบ้านทั้งหมด และไม่มีใครออกไปนอกบ้าน
เวลาซื้อของก็สั่งซื้อออนไลน์ให้มาส่งที่บ้าน ก็ย่อมจะมีความเสี่ยงต่ำ
แต่ถ้ามีคนในบ้านที่ออกนอกบ้าน เช่น ไปทำงาน ไปซื้อของ ไปติดต่องานต่าง ๆ
คนที่ออกไปนอกบ้านก็ย่อมจะมีโอกาสนำเชื้อเข้ามาแพร่ในบ้านได้
จึงควรที่จะต้องมีการรักษาระยะห่างภายในบ้านด้วย
เพราะไม่เช่นนั้นแล้ว การนั่งกินข้าวร่วมเพียงมื้อเดียว
ก็ย่อมสามารถทำให้แพร่กระจายเชื้อและติดเชื้อกันทั้งบ้านได้
ซึ่งถ้าเราติดตามข่าวแล้ว ย่อมจะเห็นว่ามีหลายกรณีที่ติดเชื้อกันทั้งบ้านก็เพราะเหตุนี้

อีกกรณีหนึ่งที่ทำให้ติดเชื้อก็คือ เราไม่ได้ออกนอกบ้าน
แต่ว่ามีญาติหรือเพื่อนมาเยี่ยม แล้วก็ทำให้ติดเชื้อ ซึ่งก็มีหลายกรณีที่เป็นเช่นนี้
ดังนั้นแล้ว ช่วงนี้ก็ควรงดเยี่ยมกัน และงดให้คนอื่นมาเยี่ยมครับ
ถ้าหากคิดถึงกัน ก็ใช้โทรศัพท์คุยกัน จะดีกว่า และปลอดภัยกว่า
การที่เราไปเยี่ยมนั่งคุยกันนั้น เราอาจจะไปแพร่เชื้อให้คนในบ้านเขา
หรือเราอาจจะรับเชื้อจากเขามาแพร่ให้คนในบ้านเราก็ได้ โดยที่เราไม่ทราบ
เพราะเชื้อสามารถแพร่กระจายได้ง่ายในบ้าน ดังที่กล่าวแล้ว

ในช่วงนี้ เราจึงควรจะงดการคลุกคลีหรือไม่คลุกคลีกับผู้อื่นครับ
ธรรมะหนึ่งที่เราควรจะนำมาประพฤติปฏิบัติได้แก่ “วิเวก”
ในพระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย มหานิทเทส ได้กล่าวถึง วิเวก ๓ อย่าง ดังนี้
คำว่า นรชนเช่นนั้น ย่อมอยู่ไกลจากวิเวก มีความว่า
วิเวก ได้แก่ วิเวก ๓ อย่าง คือ กายวิเวก จิตตวิเวก อุปธิวิเวก
กายวิเวกเป็นไฉน? ภิกษุในพระธรรมวินัยนี้ ย่อมซ่องเสพเสนาสนะอันสงัด คือ
ป่า โคนต้นไม้ ภูเขา ซอกเขา ถ้ำ ป่าช้า ป่าชัฏ ที่แจ้ง ลอมฟาง
และเป็นผู้สงัดด้วยกายอยู่ คือ เดินผู้เดียว ยืนผู้เดียว นั่งผู้เดียว นอนผู้เดียว
เข้าบ้านเพื่อบิณฑบาตผู้เดียว กลับผู้เดียว นั่งอยู่ในที่เร้นลับผู้เดียว
อธิษฐานจงกรมผู้เดียว เป็นผู้เดียว เที่ยว อยู่ เปลี่ยนอริยาบถ
ประพฤติรักษาเป็นไป ให้เป็นไป นี้ชื่อว่า กายวิเวก.

จิตตวิเวกเป็นไฉน? ภิกษุผู้บรรลุปฐมฌาน มีจิตสงัดจากนิวรณ์ บรรลุทุติยฌาน
มีจิตสงัดจากวิตกและวิจาร บรรลุตติยฌาน มีจิตสงัดจากปีติ
บรรลุจตุตตถฌาน มีจิตสงัดจากสุขและทุกข์
บรรลุอากาสานัญจายตนฌาน มีจิตสงัดจากรูปสัญญา ปฏิฆสัญญา นานัตตสัญญา
บรรลุวิญญาณัญจายตนฌาน มีจิตสงัดจากอากาสานัญจายตนสัญญา
บรรลุอากิญจัญญายตนฌาน มีจิตสงัดจากวิญญาณัญจายตนสัญญา
บรรลุเนวสัญญานาสัญญายตนฌาน มีจิตสงัดจากอากิญจัญญายตนสัญญา
(เมื่อภิกษุนั้น) เป็นโสดาบันบุคคล มีจิตสงัดจากสักกายทิฏฐิ วิจิกิจฉา
สีลัพพัตตปรามาส ทิฏฐานุสัย วิจิกิจฉานุสัย
และจากกิเลสที่ตั้งอยู่ในเหล่าเดียวกันกับสักกายทิฏฐิเป็นต้น
เป็นสกทาคามีบุคคล มีจิตสงัดจากกามราคสังโยชน์ ปฏิฆสังโยชน์ อย่างหยาบ
กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย อย่างหยาบ
และจากกิเลสที่ตั้งอยู่ในเหล่าเดียวกันกันกามราคสังโยชน์อย่างหยาบเป็นต้นนั้น
เป็นอนาคามีบุคคล มีจิตสงัดจากกามราคสังโยชน์ ปฏิฆสังโยชน์อย่างละเอียด
กามราคานุสัย ปฏิฆานุสัย อย่างละเอียด
และจากกิเลสที่ตั้งอยู่ในเหล่าเดียวกันกับกามราคสังโยชน์อย่างละเอียดเป็นต้นนั้น
เป็นอรหันตบุคคลมีจิตสงัดจากรูปราคะ อรูปราคะ มานะ อุทธัจจะ อวิชชา มานานุสัย
ภวราคานุสัย อวิชชานุสัย กิเลสที่ตั้งอยู่ในเหล่าเดียวกันกับรูปราคะเป็นต้นนั้น
และจากสังขารนิมิตทั้งปวงในภายนอก นี้ชื่อว่าจิตตวิเวก.

อุปธิวิเวกเป็นไฉน? กิเลสก็ดี ขันธ์ก็ดี อภิสังขารก็ดี
เรียกว่าอุปธิ. อมตะ นิพพาน เรียกว่าอุปธิวิเวก
ได้แก่ธรรมเป็นที่ระงับสังขารทั้งปวง เป็นที่สละคืนอุปธิทั้งปวง เป็นที่สิ้นตัณหา
เป็นที่สำรอก เป็นที่ดับ เป็นที่ออกไปจากตัณหาเป็นเครื่องร้อยรัด นี้ชื่อว่าอุปธิวิเวก.

ก็กายวิเวก ย่อมมีแก่บุคคลผู้มีกายหลีกออกแล้ว ยินดียิ่งในเนกขัมมะ
จิตตวิเวก ย่อมมีแก่บุคคลผู้มีจิตบริสุทธิ์ ถึงซึ่งความเป็นผู้มีจิตผ่องแผ้วอย่างยิ่ง
อุปธิวิเวก ย่อมมีแก่บุคคลผู้หมดอุปธิถึงซึ่งนิพพานอันเป็นวิสังขาร.

คำว่า “ไกลจากวิเวก” มีความว่า นรชนนั้นใด เป็นผู้ข้องอยู่ในถ้ำอย่างนี้
อันกิเลสมากปิดบังไว้อย่างนี้ หยั่งลงในที่หลงอย่างนี้
นรชนนั้นย่อมอยู่ไกลแม้จากกายวิเวก ย่อมอยู่ไกลแม้จากจิตตวิเวก
ย่อมอยู่ไกลแม้จากอุปธิวิเวก คืออยู่ในที่ห่างไกลแสนไกล
มิใช่ใกล้ มิใช่ใกล้ชิด มิใช่เคียง มิใช่ใกล้เคียง.
คำว่า อย่างนั้น คือ ผู้หยั่งลงในที่หลง ชนิดนั้น เช่นนั้น ดำรงอยู่ดังนั้น แบบนั้น
เหมือนเช่นนั้น เพราะฉะนั้น จึงชื่อว่า นรชนเช่นนั้น ย่อมอยู่ไกลจากวิเวก.
https://84000.org/tipitaka/read/byitem.php?book=29&item=33&items=1&preline=0&pagebreak=0

แม้ว่าเราอาจจะยังทำจิตวิเวก และอุปธิวิเวกไม่ได้
แต่ในช่วงเวลานี้ ก็ควรพยายามประพฤติกายวิเวกให้ได้ครับ
โดยไม่ถึงกับต้องไปอยู่คนเดียวในป่า ภูเขา ถ้ำ หรือป่าช้าขนาดนั้น
แต่ว่าเราควรจะต้องรักษาระยะห่างกับคนอื่น ๆ รวมถึงคนในบ้าน
งดเว้นและหลีกเลี่ยงการคลุกคลี ไม่พยายามคลุกคลีกับผู้อื่น
เพื่อป้องกันการแพร่ระบาดเชื้อให้แก่ตัวเราเอง คนในบ้าน และคนอื่น ๆ ครับ